از انواع حسابداری تا نرم افزار حسابداری

از دیرباز روش‌های گوناگونی برای رسیدگی به امور مالی کسب‌وکارها وجود داشته است. ترکیب و بهینه‌سازی این روش‌ها در گذر زمان به تولد علم حسابداری منجر شده است. مانند بسیاری از علوم دیگر، حسابداری شامل شاخه‌‌های متفاوتی می‌شود و کسب‌وکارها می‌توانند با توجه به اندازه‌ی شرکت و میزان فعالیت‌‌های مالی آن در راستای اهداف خود، انواع حسابداری را به کار ببرند. در این مقاله، با تعریف حسابداری، مسئولیت‌های حسابدار و انواع حسابداری آشنا می‌شوید.


فهرست مطالب
حسابداری چیست؟
حسابدار کیست و چه وظایفی دارد؟
مهارت‌های مورد نیاز یک حسابدار
استانداردهای حسابداری جهانی
استاندارد GAAP به چه معناست؟
مزایای حسابداری
تاریخچه‌ی حسابداری
اصطلاحات رایج در حسابداری
انواع حسابداری
حسابرسی چیست؟
انواع حسابرسی
نرم‌ افزار حسابداری
3 ویژگی یک نرم‌ افزار حسابداری ایده‌آل
 

 

 

حسابداری چیست؟

حسابداری که با نام "زبان تجارت و اقتصاد" نیز شناخته می‌شود، در واقع به فرایند ثبت معاملات مالی مربوط به یک تجارت اشاره دارد. این فرایند شامل خلاصه کردن، ارزیابی و گزارش دادن این معاملات به سازمان‌های نظارتی، تنظیم‌کنندگان و مالیات‌گیرندگان می‌شود.
گزارشات مالی که در حسابداری استفاده می‌شوند یک خلاصه‌ی دقیق از تراکنش‌ها و معاملات مالی هستند که یک شرکت در طول سال مالی خود انجام داده است و خلاصه‌ای از عملیات‌های کسب‌وکار، وضعیت مالی و جریان نقدینگی سازمان ارائه می‌دهند. این گزارش‌ها و تحلیل‌ها، اطلاعات ارزشمندی را حین تصمیم‌گیری‌های مهم، در اختیار مدیران و سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.


راجع به مزایای حسابداری خودکار بخوانید: 15 مزیت برتر نرم‌افزار حسابداری خودکار با وجود یک نرم‌افزار حسابداری خودکار دیگر نیازی نیست نگران انجام عملیات‌های دستی و زمان‌بر ورود داده‌ها یا اصلاح صورت‌های بانکی باشید. صرفه‌جویی در زمان و کاهش احتمال خطا تنها بخش کوچکی از سودی است که استفاده از حسابداری خودکار به کسب‌وکار شما خواهد رساند.


 

حسابدار کیست و چه وظایفی دارد؟

حسابدار کارشناسی است که مسئول مدیریت، تجزیه و تحلیل سوابق مالی، اطمینان از رعایت قوانین و مقررات و ارائه‌ی مشاوره‌ی مالی به افراد یا سازمان‌ها است. برخی از مسئولیت‌های کلیدی یک حسابدار عبارتند از:

• گزارشگری مالی: تهیه‌ی صورت‌های مالی؛ شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و... .
• حسابداری: ثبت معاملات مالی روزانه و نگهداری سوابق مالی دقیق.
• تهیه‌ی مالیات: تهیه و تسلیم اظهارنامه‌ی مالیاتی، اطمینان از رعایت قوانین مالیاتی و ارائه‌ی مشاوره درباره‌ی استراتژی‌های مالیاتی.
• حسابرسی: بررسی سوابق و صورت‌های مالی از نظر صحت و انطباق، چه به‌صورت حسابدار داخلی و چه به‌عنوان حسابرس خارجی.
• بودجه‌بندی و پیش‌بینی: کمک به تهیه‌ی بودجه و پیش‌بینی‌های مالی برای هدایت برنامه‌ریزی تجاری.
• تجزیه و تحلیل هزینه: تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و عملکرد مالی برای کمک به سازمان‌ها در تصمیم گیری آگاهانه.
• خدمات مشاوره: ارائه‌ی بینش و توصیه درباره‌ی مدیریت مالی، سرمایه‌گذاری، استراتژی‌های تجاری و... .

مهارت‌های مورد نیاز یک حسابدار

برای انجام مسئولیت‌هایی که در بخش قبل ذکر شد، یک حسابدار باید مهارت‌های خاصی را آموزش ببیند. برخی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که نیاز است هر حسابداری به آن‌ها مسلط باشد، عبارتند از:

• قدرت تحلیل: یک حسابدار کاربلد، باید توانایی تجزیه و تحلیل داده‌های پیچیده مالی و شناسایی روندها را داشته باشد.
• توجه به جزئیات: حسابدار باید در گزارشگری مالی خود دقت فراوان داشته باشد تا از صحیح بودن آن‌ها اطمینان خاطر کسب کند.
• مهارت‌های ارتباطی: با توجه به این‌که حسابداران مدام با افراد گوناگون مانند مدیران، مشتری‌ها، کارمندان و... در ارتباط هستند، باید مهارت‌های ارتباطی مناسبی داشته باشند.
• تسلط فنی: با پیشرفت روزبه‌روز نرم‌افزارهای حسابداری، یک حسابدار ماهر باید با انواع سیستم‌های مالی و نرم‌افزارهای حسابداری آشنایی داشته باشد.

 

استانداردهای حسابداری جهانی

استانداردهای حسابداری دستورالعمل‌ها و اصولی رسمی هستند که بر نحوه‌ی تهیه و ارائه‌ی صورت‌های مالی نظارت می‌کنند. این استانداردها، ثبات، شفافیت و مقایسه را در گزارشگری مالی سازمان‌ها و صنایع مختلف تضمین می‌کنند. مهم‌ترین دلایل تعریف این استانداردها در علم حسابداری عبارتند از:

• استانداردسازی: با استفاده از استانداردهای مشخص جهانی و ایرانی، مدیران سازمان می‌توانند مطمئن شوند که تمام صورت‌های مالی با استفاده از اصولی یکسان تهیه شده‌اند و مقایسه‌ی نتایج مالی در طول زمان و بین واحدهای مختلف آسان‌تر خواهد بود.
• شفافیت: با پیروی از استانداردهای مشخص، امکان ارائه‌ی اطلاعات مالی به‌شکل واضح و قابل درک فراهم می‌شود و این داده‌ها به تصمیم‌گیری آگاهانه‌ی سهامداران کمک بسیاری خواهد کرد.
• مسئولیت‌پذیری: به کار بردن استانداردهای حسابداری، چارچوبی ایجاد می‌کند که برای نشان می‌دهد در گزارشگری مالی چه افرادی باید پاسخگو باشند و از این طریق می‌توان اطمینان حاصل کرد که سازمان‌ها، دید درست و منصفانه‌ای از موقعیت مالی خود ارائه می‌دهند.

 

استاندارد GAAP به چه معناست؟

استاندارد GAAP (Generally Accepted Accounting Principles) به معنای اصول حسابداری پذیرفته‌شده‌ی عمومی است. این اصول از مجموعه قوانین، استانداردها و دستورالعمل‌هایی به وجود آمده‌اند که توسط هیئت استانداردهای حسابداری مالی (FASB) وضع شده‌اند و تمام شرکت‌های عمومی در ایالات متحده‌ی آمریکا موظف هستند تا در زمان رسیدگی به حساب‌ها و امور مالی خود از این اصول پیروی کنند.
این استاندارد از 10 اصل تشکیل شده است که عبارتند از: اصل قانونمندی، اصل سازگاری، اصل صداقت، اصل ماندگاری روش‌ها، اصل عدم جبران، اصل احتیاط، اصل تداوم، اصل تناوب، اصل اهمیت و اصل حسن نیت. GAAP مجموعه‌ای از استانداردهای قانون‌محور است و در بیش‌تر مواقع با استانداردهای گزارش‌گیری مالی بین‌المللی (IFRS) مقایسه می‌شود.

استاندارد IFRS به چه معناست؟

استاندارد IFRS (International Financial Reporting Standards) مجموعه‌ای از قوانین حسابداری برای معاملات مالی شرکت‌های عمومی است. این قوانین با این هدف وضع شده‌اند تا سازمان را سازگار، شفاف و در سطح جهانی قابل مقایسه کنند. این استاندارد بیش‌تر در کشورهای اتحادیه‌ی اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که در آمریکا، استاندارد GAAP کاربرد بیش‌تری دارد.
 

مزایای حسابداری

طبیعی است که سهام‌داران یک سازمان می‌خواهند در جریان سود و زیان کسب‌وکار خود قرار بگیرند. در ادامه 5 مورد از مزایای استفاده از علم حسابداری ذکر شده است.


   

 

با مزایای استفاده از نرم‌افزار حسابداری برای شرکت خود آشنا شوید: مزایای نرم‌افزار حسابداری شرکتی؛ فاکتورهای مهم برای انتخاب نرم‌افزار حسابداری نرم‌افزار حسابداری شرکتی فراتر از متعادل کردن دفترهای مالی است و بسیاری از شرکت‌هایی که هنوز زیرساخت‌های لازم برای استفاده از سیستم ERP را ندارند از چنین نرم‌افزارهایی استفاده می‌کنند. اگر هنوز در انتخاب چنین نرم‌افزاری برای سازمان خود شک دارید این مقاله را از دست ندهید.  

تاریخچه‌ی حسابداری

    حسابداری از زمان تمدن‌های باستان وجود داشته است و اولین نشانه‌های آن به حوالی بین‌النهرین برمی‌گردد. همچنین شواهدی از توسعه‌ی سیستم‌های حسابداری در تمدن‌های مصر و بابل نیز دیده می‌شود. در روم و زمان حکومت آگوستوس نیز دولت به اطلاعات مالی دقیق دسترسی داشت.
    حسابداری دوبل یا دفترداری دوطرفه نیز برای اولین بار از خاورمیانه آغاز شد و به اروپا رفت. در ایتالیا، لوکا پاچیولی که به‌عنوان پدر علم حسابداری شناخته می‌شود، برای اولین بار کتابی در خصوص این سیستم به نگارش درآورد.
    در قرن نوزدهم، حسابداری به یک حرفه‌ی سازمان‌یافته تبدیل شد و پس از به هم پیوستن نهادهای حرفه‌ای محلی در انگلستان، موسسه‌ی حسابداران رسمی در سال 1880 تاسیس شد. در ایران نیز نخستین نشانه‌های تصویب قوانین مالیاتی و حسابداری به شکل امروزی، به دوران انقلاب مشروطه و مجلس شورای ملی برمی‌گردد.



 

اصطلاحات رایج در حسابداری

در حسابداری مفاهیم و اصطلاحاتی وجود دارند که علاوه‌بر حسابداران و حسابرسان، مدیران نیز باید از آن‌ها مطلع باشند تا بتوانند به‌درستی در جریان مسائل مالی سازمان خود قرار گیرند. در ادامه، برخی از مفاهیم و اصطلاحات کلیدی در حسابداری را مشاهده می‌کنید.

• بستانکار: بستانکار (Creditor) یا همان طلبکار، شخصی حقیقی و حقوقی است که حقی بر یک شخص حقیقی یا حقوقی دیگر دارد.
• بدهکار: بدهکار (Debtor) شخصی حقیقی یا حقوقی است که به یک شخص حقیقی یا حقوقی دیگر بدهی دارد و باید دین خود را بپردازد.
• دفتر کل: دفتر کل (General Ledger) اساس مدیریت مالی هر سازمان است که تمام اطلاعات مربوط به سازمان، از جمله دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمد، حقوق افراد و... را در خود دارد.
• دوره‌ی مالی: دوره‌ی مالی (Financial Period) معمولاً به بازه‌های زمانی 3، 6 یا 9 ماهه گفته می‌شود که در پایان این دوره، تمام گزارش‌های مالی، حسابرسی و بازرسی می‌شوند.
• سال مالی: یک سال مالی (Fiscal Year) از چند دوره‌ی مالی تشکیل شده است و یک بازه‌ی زمانی 12 ماهه است. لازم به ذکر است که لازم نیست این سال ضرورتاً در فروردین آغاز و در اسفند به پایان برسد.
• حساب دریافتنی: حساب‌های دریافتنی (Accounts Receivable) در ازای فروش خدمات به‌صورت نسیه یا اعتباری ایجاد می‌شوند؛ یعنی هنوز مبلغی بابت آن‌ها پرداخت نشده است.
• حساب پرداختنی: حساب‌های پرداختنی (Payable Account) در برابر حساب‌های دریافتنی ایجاد می‌شوند و نشان می‌دهند که مبلغ مشخصی باید در قبال کالاها یا خدمات خریداری‌شده پرداخت شود.
• اسناد دریافتنی: اسناد دریافتنی (Notes Receivable)، اوراقی هستند که تضمین می‌کنند در آینده مبلغی توسط خریدار به فروشنده پرداخت خواهد شد؛ مانند چک یا سود اوراق مشارکت.
• اسناد پرداختی: اسناد پرداختنی (Notes Payable) اوراق و اسنادی هستند که یک شخص را متعهد به پرداخت مبلغ مشخصی کرده‌اند.
• سرمایه: منظور از سرمایه (Capital) منابعی هستند که چه به‌صورت مادی (پول، مسکن و...) و چه به‌صورت غیرمادی (سهام، حق کپی و...) در اختیار یک سازمان قرار دارند.
• بدهی: بدهی (liability) تعهداتی مادی یا غیرمادی است که یک سازمان موظف است به یک سازمان یا شخص حقیقی / حقوقی دیگر پرداخت کند.
• دارایی: جمع سرمایه و بدهی، دارایی (Asset) را تشکیل می‌دهد.
• دارایی ثابت: منظور از دارایی ثابت (Fixed Assets)، تمام دارایی‌های فیزیکی و قابل لمس مانند مسکن، ماشین‌آلات و... است که در اختیار یک سازمان قرار گرفته است.
• دارایی جاری: دارایی جاری (Current Assets) برعکس نوع ثابت، به دارایی‌هایی گفته می‌شود که سازمان انتظار دارد در عرض یک سال استفاده کند یا بفروشد.
• نقدینگی: نقدینگی یا نقدشوندگی (Accounting Liquidity) اصطلاحی است که به سهولت تبدیل دارایی به پول نقد، بدون تاثیرگذاری بر ارزش آن در بازار اشاره می‌کند. نقدینگی، معیار سنجش توانایی بدهکاران برای پرداخت بدهی‌های خود در زمان سررسید است.
• ترازنامه: اصطلاح ترازنامه (Balance Sheet) به صورت‌های مالی اطلاق می‌شود که دارایی ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت را در یک بازه‌ی زمانی مشخص گزارش می‌دهد.
• کدینگ حسابداری: کدینگ حسابداری (Accounting Coding) نوعی دسته‌بندی برای حساب‌های سازمان است که در گروه‌ها و زیرگروه‌های گوناگون (گروه، کل، معین و تفصیلی) انجام می‌شود.

 

 

انواع حسابداری

شاخه‌های گوناگونی از حسابداری وجود دارند که هرکدام مختص نیازهای مالی سازمان در یک حوزه‌ی خاص هستند. انواع حسابداری عبارتند از حسابداری مالی، مدیریتی، دولتی، عمومی، بهای تمام‌شده، قانونی، مالیاتی و حسابرسی. در ادامه، توضیحات این شاخه‌ها را مشاهده می‌کنید. 
   

• حسابداری مالی (Financial Accounting)

حسابداری مالی به کسب‌وکارها کمک می‌کند معاملات مالی خود را مسیریابی، ثبت و دسته‌بندی کنند. در این نوع از حسابداری معمولاً یک چرخه‌ی 8 مرحله‌ای دنبال می‌شود: