برنامه‌ریزی تولید؛ تعریف، اهمیت و روش‌ها

هدف اصلی برنامه ریزی تولید پیدا کردن یک استراتژی مناسب برای بهینه‌سازی مراحل تولید در سریع‌ترین زمان ممکن است. با پیچیده‌تر شدن فرایند تولید از اوایل قرن نوزدهم، مجموعه‌های تولیدی و صنعتی به ابزار جدیدی نیاز داشتند تا مراحل تولید خود را به شکلی کارآمدتر برنامه‌ریزی و مدیریت کنند.

 

رویکرد تولید برای محصولات گوناگون، تعریف مواد اولیه‌ی موردنیاز و برخورداری از انعطاف کافی برای حل مشکلات از جمله نیازهایی بودند که روش‌های قدیمی دیگر پاسخگوی آن‌ها نبودند. در چنین شرایطی برنامه ریزی تولید و ابزارهایی مانند نرم‌افزار تولید به مدیران این حوزه معرفی شدند.

 

فهرست مطالب

برنامه ریزی تولید چیست؟
برنامه ریزی تولید چه اهمیتی دارد؟
انواع مدل‌های تولید
انواع برنامه‌های تولید
برنامه ریزی‌های تولید از نظر زمانی
تفاوت برنامه ریزی تولید و زمان‌بندی تولید
برنامه ریزی تولید در 5 قدم
سطوح برنامه ریزی تولید
انواع سیستم برنامه ریزی تولید
در برنامه ریزی تولید از این 7 اشتباه پرهیز کنید
شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) در برنامه ریزی تولید
راه‌هایی برای تضمین نتیجه‌ی برنامه ریزی تولید
سیستم کنترل تولید
ابزارهای برنامه ریزی تولید




 

برنامه ریزی تولید چیست؟

در فرایند این برنامه‌ریزی تمام جنبه‌های تولید، از پیش‌بینی نیاز بازار و تهیه‌ی مواد اولیه تا شیفت‌بندی کارکنان و ماشین‌آلات پوشش داده می‌شوند. به این شکل پیش از شروع کار، نحوه‌ی تولید، مواد اولیه‌ و زمان مورد نیاز برای اجرای فرایند مشخص خواهند شد.

 

 

برنامه ریزی تولید چه اهمیتی دارد؟

استفاده از برنامه ریزی تولید مزایای فراوانی برای کسب‌وکار به همراه خواهد داشت. با این وجود، 3 مزیت اصلی برنامه ریزی تولید عبارتند از:

 

 

انواع مدل‌های تولید

مدل‌های تولید بر اساس درخواست مشتری و استراتژی‌های سازمان به 3 مدل اصلی تقسیم می‌شوند که هر مدل به برنامه ریزی تولید مخصوص خود نیاز خواهد داشت. انواع مدل‌های تولید عبارتند از: تولید پروژه‌محور، تولید دسته‌ای و تولید جریان.
 

1. تولید پروژه محور (Job-based planning)

این مدل از فرایند تولید بیشتر برای مجموعه‌های کوچک و متوسط کاربرد دارد. در مدل پروژه یا شغل‌محور، تمرکز روی تولید یک محصول توسط یک تیم است، به‌طوری که هر کالا بر اساس خواست مشتری ساخته می‌شود. به همین دلیل، امکان تولید چند کالا به‌شکل همزمان در این مدل وجود ندارد.

2. تولید دسته‌ای (Batch production planning)

در مدل تولید دسته‌ای، کالاهای یکسان در گروه‌های چندتایی تولید می‌شوند. مثلاً یک کارگاه تولیدی لباس ممکن است ابتدا تولید 500 تی‌شرت را در دستور کار قرار دهد و پس از پایان تولید تی‌شرت‌ها، برای تولید لباس‌های دیگر برنامه‌ریزی کند.
    نکته‌ی مهم در برنامه‌ریزی تولید دسته‌ای این است که در زمان تعویض برنامه‌ی ماشین‌آلات برای تولید هر محصول متفاوت، به گلوگاه‌های عملیاتی توجه داشته باشید.

3. تولید جریان‌دار (Flow production planning)

تولید به روش جریان‌دار که با نام تولید پیوسته نیز شناخته شده است به نوعی از تولید گفته می‌شود که در آن، مجموعه‌ها محصولات خود را به‌شکل مداوم و در تعداد بالا تولید می‌کنند. تولید انبوه از زیرشاخه‌های تولید جریان‌دار به شمار می‌رود.

4. تولید انبوه (Mass Production Method)

این روش به مدل تولید جریان‌دار بسیار شبیه است و یک متد پرکاربرد برای کسب‌وکارهایی است که باید در سریع‌ترین زمان ممکن، حجم زیادی از محصول را تولید کنند. تولید انبوه یک فرایند خودکار است و در این فرایند، تولید در خط مونتاژ انجام می‌شود. با کوچک‌ترین تغییرات در تولید، شرکت‌ها می‌توانند نرخ‌های تولید خود را افزایش دهند.

5. تولید فرایندی (Process Manufacturing Method)

این مدل از برنامه ریزی تولید یک فرایند مستمر است که به تولید انبوه و جریان‌دار شباهت دارد و بر استفاده از ماشین‌آلات کارآمد در هر مرحله از عملیات‌ها تاکید دارد. در این مدل، به دست آوردن محصولات جانبی و ضایعات بسیار رایج است.