آشنایی با رایانش ابری (Cloud Computing) و مدل‌های گوناگون آن

امروزه رایانش ابری نحوه‌ی ذخیره، دسترسی و مدیریت داده‌ها را تغییر داده است و به مشاغل و افراد اجازه داده است تا با استفاده از منابع رایانشی قدرتمند در اینترنت، فرایندها را کارآمدتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر کنند. این مقاله به چیستی رایانش ابری، اهمیت و انواع مختلف آن می‌پردازد.

رایانش ابری چیست؟

رایانش ابری یا Cloud Computing به معنای ارائه‌ی منابع گوناگون فناوری اطلاعات (IT) از طریق اینترنت است. معمولاً در این روش، کاربران براساس تقاضا و نیازی که دارند، سرویس دریافت می‌کنند.
در این مدل ارائه‌ی سرویس، به‌جای خرید، مالکیت و نگهداری مراکز داده‌ی فیزیکی و سرورها، می‌توانید طبق نیاز خود به خدمات فناوری، مانند فضای ذخیره‌سازی و پایگاه‌های داده دسترسی داشته باشید.
مفهوم رایانش ابری در دهه‌ی 1960، توسط J.C.R و با عنوان "شبکه‌ی کامپیوتری بین کهکشانی" معرفی شد. ظهور اینترنت در دهه‌ی 1990 زیرساخت‌های لازم را برای رایانش ابری فراهم کرد. امروزه، Cloud Computing در همه جا وجود دارد و به‌عنوان بخشی از چشم‌انداز فناوری، برای بسیاری از مشاغل ضروری است.

نحوه‌ی عملکرد رایانش ابری چگونه است؟

در واقع Cloud Computing به شبکه‌ای از سرورهای راه دور که روی اینترنت گرفته‌اند برای ذخیره، مدیریت و پردازش داده ها متکی است. فناوری های کلیدی که در رایانش ابری مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• مجازی‌سازی (Virtualization): چندین ماشین مجازی روی یک سرور فیزیکی واحد اجرا می‌شوند و استفاده از منابع را بهینه می‌کنند.
• مراکز داده (Data Centers): تعداد زیادی سرور و دستگاه‌های ذخیره‌سازی را در خود جای داده و از خدمات ابری را پشتیبانی می‌کنند.
• شبکه‌سازی (Networking): اتصالات اینترنتی پرسرعت، دسترسی سریع و مطمئن به منابع ابری را امکان‌پذیر می‌کند.

به‌صورت خلاصه، در رایانش ابری، ارائه‌دهندگان خدمات ابری (سرورها) منابع لازم را از طریق اینترنت در اختیار کاربران (مشتریان) قرار می‌دهند.
 
 

مزایای استفاده از Cloud Computing

استفاده از رایانش ابری می‌تواند مزایای فراوانی را برای سازمان‌ها و افراد گوناگونی به همراه داشته باشد. برخی از مهم‌ترین مزیت‌های این روش عبارتند از:

1. صرفه‌جویی در هزینه

استفاده از تجهیزاتی که با این روش ارائه می‌شوند، نیاز کسب‌وکارها به سرمایه‌گذاری در سخت‌افزار و زیرساخت‌های گران‌قیمت را از بین می‌برد و هزینه‌های IT سازمان را کاهش می‌دهد.

2. مقیاس‌پذیری

در Cloud Computing این قابلیت وجود دارد که بدون نیاز به هزینه‌ی قابل توجهی، میزان استفاده از منابع افزایش پیدا کند. بنابراین، منطبق شدن با رشد و تغییرات سازمان کاری آسان و کم‌هزینه خواهد بود.

3. دسترسی آسان

در رایانش ابری، داده‌ها و برنامه‌ها از هر جایی با اتصال به اینترنت قابل دسترسی هستند و این موضوع برای سازمان‌هایی که برخی همکاری‌های خود را به‌صورت دورکاری انجام می‌دهند یا مدیرانی که مدام در ماموریت هستند نقطه‌ی قوت مهمی به شمار می‌رود.

4. امنیت بالا

ارائه‌دهندگان سرویس‌های ابری، اقدامات امنیتی قوی از جمله رمزگذاری، فایروال‌ها و سیستم‌های تشخیص نفوذ را برای محافظت از داده‌های مشتریان خود ارائه می‌دهند.

5. پشتیبانی از اطلاعات

سرویس‌های ابری در بیش‌تر مواقع شامل پشتیبان‌گیری خودکار هستند که اطمینان می‌دهد داده‌ها ایمن هستند و در صورت خرابی می‌توانند به‌سرعت بازیابی شوند.
 

انواع مدل های رایانش ابری

براساس نوع پیاده‌سازی، Cloud Computing به 4 دسته‌ی عمومی، خصوصی، ترکیبی و چندابری تقسیم می‌شوند که توضیحات مربوط به هر مدل، در ادامه آورده شده است.

• ابر عمومی (Public Cloud)

ابر عمومی توسط ارائه‌دهندگان خدمات ابری شخص ثالث مدیریت می‌شود و مقیاس‌پذیر، مقرون‌به‌صرفه و در دسترس است. با این حال، ممکن است به دلیل داشتن زیرساخت‌های مشترک با کاربران دیگر، نگرانی‌هایی درباره‌ی امنیتی و حفظ حریم خصوصی ایجاد کنند.

• ابر خصوصی (Private Cloud)

ابر خصوصی صرفاً به یک سازمان اختصاص داده می‌شود و باعث می‌شود کاربران کنترل بیش‌تری بر منابع و امنیت داده‌ها داشته باشند. مانند ابر عمومی، Private Cloud نیز می‌تواند توسط یک ارائه‌دهنده‌ی شخص ثالث مدیریت شود و یا این‌که در محل خود سازمان قرار بگیرد.
با توجه به این که بهره‌گیری از ابر خصوصی امکان حفظ امنیت و سفارشی‌سازی را افزایش می‌دهد، هزینه‌های بالاتری خواهد داشت.

• ابر ترکیبی (Hybrid Cloud)

ابر ترکیبی، همان طور که از نام آن نیز قابل حدس است، ویژگی‌های ابر عمومی و خصوصی را با هم ترکیب می‌کند و انعطاف‌پذیری و بهینه‌سازی زیرساخت‌های موجود را افزایش می‌دهد. با این حال، مدیریت و ادغام آن‌ها ممکن است پیچیده باشد.

• چند ابری (Multi Cloud)

چند ابری شامل استفاده از چندین سرویس ابری از ارائه‌دهندگان گوناگون است تا سازمان به یک تامین‌کننده وابسته نباشد. با این حال، استفاده از این استراتژی ممکن است به چالش‌های یکپارچه‌سازی و پیچیدگی در مدیریت منجر شود.


 

انواع سرویس های رایانش ابری

در حال حاضر، صنایع گوناگون بسته به نیاز خود می‌توانند از 4 مدل مختلف Cloud Computing استفاده کنند.

1. زیرساخت به‌عنوان سرویس (Infrastructure as a Service)

در مدل IaaS، کاربران زیرساخت‌هایی مانند ماشین‌های مجازی، فضای ذخیره‌سازی و شبکه‌ها را اجاره می‌کنند.

2. پلتفرم به‌عنوان سرویس (Platform as a Service)

PaaS پلتفرمی را فراهم می‌کند که به مشتریان اجازه می‌دهد برنامه‌ها را بدون سروکار داشتن با زیرساخت‌های اساسی توسعه بدهند و اجرا و مدیریت کنند. با استفاده از این مدل، توسعه ساده‌تر انجام می‌شود؛ چرا که زیرساختی مقیاس‌پذیر برای کاربران فراهم است.

3. نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (Software as a Service)

نرم‌افزار به‌عنوان سرویس یا SaaS برنامه‌های نرم‌افزاری را از طریق اینترنت و به‌صورت خرید اشتراک ارائه می‌دهد و نیاز کاربران به نصب و نگهداری برنامه‌ها را از بین می‌برد. برنامه‌هایی که با این مدل ارائه می‌شوند از هر دستگاهی قابل دسترسی هستند و به تعمیر و نگهداری IT از جانب سازمان شما نیازی ندارند.

4. تابع به‌عنوان سرویس (Function as a Service)

FaaS که به‌عنوان رایانش بدون سرور نیز شناخته می‌شود، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد بدون نیاز به مدیریت زیرساخت، برنامه‌ها را بسازند و اجرا کنند.

چالش‌های استفاده از Cloud Computing

لازم به ذکر است که در کنار این مزیت‌ها، استفاده از رایانش ابری ممکن است با چالش‌هایی نیز همراه باشد.

• نگرانی‌های امنیتی

با وجود این‌که ارائه‌دهندگان ابری سرمایه‌گذاری فراوانی برای حفظ امنیت این سرویس‌ها می‌کنند، مشترک بودن سرویس‌های ابری در مدل‌های عمومی یا ترکیبی می تواند خطراتی ایجاد کند. به همین دلیل، سازمان‌ها باید در کنار تلاش تامین‌کنندگان، خود نیز به اجرای اقدامات امنیتی مانند رمزگذاری و مدیریت دسترسی برای محافظت از داده‌های حساس خود بپردازند.

• مدیریت هزینه

در سرویس‌های ابری، کاربر براساس میزان استفاده‌ای که از خدمات می‌کند ملزم به پرداخت هزینه‌ی آن می‌شود. این مدل اگر به‌درستی مدیریت نشود، گاهی اوقات می‌تواند منجر به هزینه‌های غیرمنتظره شود. کسب‌وکارها باید استراتژی‌هایی مانند بودجه‌بندی مناسب یا بهینه‌سازی استفاده از منابع را برای مدیریت موثر هزینه‌ها اجرا کنند.
 

نمونه‌های استفاده از Cloud Computing

بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری از چنین رویکردی استفاده می‌کنند تا خدمات گسترده و متنوعی را به مشتریان خود ارائه دهند. برخی از نمونه‌های برجسته در این حوزه عبارتند از:

• Microsoft Azure

مایکروسافت آژور یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های رایانش ابری است که خدماتی مانند سرورها، ذخیره‌سازی، پایگاه‌های داده و تجزیه‌وتحلیل را ارائه می‌دهد. این پلتفرم به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا برنامه‌ها و سرویس‌های خود را به‌سرعت پیاده‌سازی و مدیریت کنند.

• Amazon AWS

آمازون وب سرویس (Amazon Web Service) بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده‌ی خدمات ابری است و مجموعه‌ی گسترده‌ای از خدمات شامل محاسبات، ذخیره‌سازی، پایگاه داده و یادگیری ماشینی را ارائه می‌دهد. این تامین‌کننده، به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا برنامه‌ها و زیرساخت‌های خود را به‌صورت مقیاس‌پذیر و کارآمد مدیریت کنند.

• Google Cloud

گوگل کلود مجموعه‌ای از خدمات ابری است که توسط گوگل ارائه می‌شود و شامل محاسبات، ذخیره‌سازی، داده‌کاوی و یادگیری ماشینی است. این پلتفرم به سازمان‌ها کمک می‌کند تا داده‌های خود را مدیریت کنند و برنامه‌های پیشرفته‌ی مورد نیاز خود را توسعه دهند.
 
 

بهترین مدل رایانش ابری

انتخاب بهترین مدل، بستگی به نیازها و اهداف سازمان دارد؛ چرا که هر کدام از مدل‌های مختلف رایانش ابری از مزایا و معایب خاص خود برخوردار هستند.
برای بسیاری از سازمان‌ها، مدل ابر ترکیبی (Hybrid Cloud) به دلیل ترکیب مزایای ابر عمومی و خصوصی و همچنین انعطاف‌پذیری بالا، بهترین گزینه محسوب می‌شود. این مدل به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا با حفظ کنترل و امنیت در محیط‌های خصوصی، از مزایای اقتصادی و مقیاس‌پذیری ابر عمومی بهره‌مند شوند. علاوه‌بر این، ابر ترکیبی به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا به‌طور موثرتری با تغییرات و نیازهای متغیر کسب‌وکار انطباق پیدا کنند.
درک پیچیدگی‌های رایانش ابری برای کسب‌وکارها و افرادی که به دنبال استفاده از مزایای آن هستند، بسیار مهم است. با کاوش و به‌کارگیری فناوری‌های ابری، مدیران سازمان می‌توانند اطمینان حاصل کنند که در طی زمان، همچنان از مزیت رقابتی برخوردار هستند و چابک باقی می‌مانند.